Wydawca treści Wydawca treści

Historia Nadleśnictwa

Lasy Nadleśnictwa Zwoleń, a w szczególności obręby Zwoleń i Garbatka są pozostałością dawnej rozległej Puszczy Radomskiej, rozciągającej się pomiędzy Wisłą, Pilicą, Kamienną, łączącej się z Puszczą Świętokrzyską. Po utworzeniu na początku XVII wieku Starostwa Kozienickiego i przeniesieniu administracji Puszczy do Kozienic, centralną jej część zaczęto nazywać Puszczą Kozienicką.

Puszcza Radomska niemal od początku państwowości polskiej należała do dóbr królewskich. Obręb Zwoleń (bez kompleksów „Policzna", „Boguszówka", „Czarnolas") i obręb Lipsko (bez kompleksu „Jawor") były lasami skarbowymi różnych starostw, a lasy obrębu Garbatka były lasami stołowymi. W 1347 r. Kazimierz Wielki wydał Statuty Wiślickie zachęcające do osiedlania się w puszczy. Pierwszymi osadami znanymi już w XII wieku były Tczów, Bartodzieje, Brzezinki, Strykowice Górne, Strykowice Błotne, Ciepielów, Kozienice, Policzna, Sieciechów.

W średniowieczu prowadzono w puszczy gospodarkę łowiecką i bartniczą. Stałymi bywalcami na polowaniach byli tu polscy królowie. Władysław Jagiełło wybudował dwór myśliwski w Jedlni i często odwiedzał łowiska puszczańskie leżące na drodze z Krakowa do Wilna. Na początku XV wieku (za panowania Władysława Jagiełły) powołano pierwsze zorganizowane służby leśne - z chłopów pańszczyźnianych gajowych (borowych) w zamian za zwolnienie z odpracowywania pańszczyzny. Oprócz gajowych powołano łowców (strażników łowieckich), których głównym zadaniem była ochrona zwierzyny przed kłusownictwem oraz organizacja łowów na potrzeby dworu królewskiego. Stan taki trwał do czasu rozbiorów. Po rozbiorach ziemie te przypadły Austrii, ale w wyniku przegranych przez Napoleona wojen, kiedy to głównym zwycięzcą została Rosja, ziemie te przeszły od 1813 r. pod zabór rosyjski. Rosjanie zmniejszyli intensywność pozyskania drewna, ograniczając się do zaspokajania potrzeb lokalnych. Dopiero budowa kolei żelaznej Dęblin - Dąbrowa Górnicza wpłynęła na intensyfikację pozyskania. Rosjanie utrwalili granice pomiędzy lasami państwowymi a innymi własnościami, wprowadzili również pierwsze planowe urządzanie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę nastąpiła odbudowa administracji, ale już polskiej, choć opartej na dotychczasowych strukturach.

Nadleśnictwo Zwoleń jako samodzielna jednostka powstało początkowo jako obręb Miodne w 1928 r. W skład tego obrębu weszły dawne lasy państwowe należące uprzednio do Nadleśnictwa Garbatka, przy czym część kompleksu Suskowola o pow. 158,70 ha stanowiła do 1945 r. własność państwowego majątku Suskowola, a po jego parcelacji lasy włączono do nadleśnictwa. W czasie okupacji niemieckiej w 1939 r. obręb Miodne został przemianowany na Nadleśnictwo Zwoleń z siedzibą w Garbatce. W 1945 r., po wyzwoleniu, do Nadleśnictwa Zwoleń włączono lasy dawnej własności ziemskiej byłych majątków: Sycyna, Wacławów, Bronowice, Klikawa, Piskorów, Janowiec, Baryczka, o łącznej powierzchni 897,40 ha, które z mocy dekretu PKWN z dniem 12.12.1945 r. zostały przejęte na rzecz Skarbu Państwa. W 1946 r. siedzibę nadleśnictwa przeniesiono do Zwolenia, a w 1952 r. do miejscowości Miodne i tu znajduje się ona do chwili obecnej. Z dniem 01.01.1973 r. na podstawie Zarządzenia nr 59 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 14.11.1972 r. dotychczasowe Nadleśnictwa Lipsko i Małomierzyce, włączono jako obręby do Nadleśnictwa Zwoleń. Jednocześnie z Nadleśnictwa Garbatka do obrębu Lipsko przyłączono kompleksy „Policzna", „Boguszówka" i „Czarnolas". Z dniem 01.01.1978 r. w ramach kolejnej reorganizacji połączono obręby Lipsko i Małomierzyce w jeden obręb pod nazwą Małomierzyce, zaś z dotychczasowego obrębu Lipsko wyłączono kompleksy: „Policzna", „Boguszówka", „Czarnolas", przenosząc je do obrębu Zwoleń. Z dniem 01.01.1992 r. na mocy Zarządzenia nr 23 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 20.12.1991 r. z części obrębu Małomierzyce wydzielono obręb Lipsko, pozostawiając go w składzie Nadleśnictwa Zwoleń. Pozostałą część włączono do nowo utworzonego Nadleśnictwa Marcule. Obecny obręb Lipsko w zasadzie odpowiada dawnemu, istniejącemu do 1978 r., obrębowi o tej samej nazwie.

Powierzchnia Nadleśnictwa ulegała zmianom przez cały okres działalności i obecnie wynosi 14682,62 ha. Aktualnie Nadleśnictwo składa się z trzech obrębów leśnych:

- Lipsko (leśnictwa Struga, Dziurków i Jawor),

- Zwoleń (leśnictwa Policzna, Motorzyny, Sucha, Podgóra, Patków),

- Garbatka (leśnictwa Molendy, Dąbrowa, Garbatka, Słowiki).

W skład Nadleśnictwa wchodzi także Gospodarstwo szkółkarskie Kijanka.

W 1983 r. teren obrębów Garbatka i Zwoleń Nadleśnictwa Zwoleń został objęty zasięgiem działania Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zaręby. Celem utworzenia Parku było zachowanie charakterystycznego, lokalnego krajobrazu przyrodniczo-geograficznego znacznych obszarów naturalnych lasów Puszczy Kozienickiej z występującymi na północnej granicy zasięgu: jodłą, jaworem i bukiem, tworzącymi z pozostałymi gatunkami drzewostany mieszane, zajmujące niezmienione siedliska leśne z bogatą roślinnością zielną, ciekawym ukształtowaniem powierzchni i różnorodnym krajobrazem.

W 1994 r. Zarządzeniem nr 30 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 19.12 został utworzony Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Puszczy Kozienickiej", w którego granice wchodzą obręby Zwoleń i Garbatka, a także obręby leśne Kozienice, Pionki i Zagożdżon Nadleśnictwa Kozienice oraz obręb Jedlnia Nadleśnictwa Radom. Zarządzeniem nr 23 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 06.06.2003 r. nazwa została zmieniona na Leśny Kompleks Promocyjny „Puszcza Kozienicka".