Z kart historii

Bitwa rozpoczęła się w nocy z 21 na 22 października 1914 r. działaniami zwiadowczymi I Brygady Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. 22 października dowództwo austriackiego korpusu wydało legionistom rozkaz bezpośredniego włączenia się do walki. W tym dniu miała miejsce bitwa z batalionami rosyjskimi 10 Pułku Strzelców. Starcia trwały także 23 i 24 października. Walki z udziałem karabinów maszynowych i artylerii rosyjskiej okupiono dużymi stratami. W końcu natarcie austriackie załamało się, ale bataliony polskie nie opuściły zdobytych pozycji. Dopiero w nocy z 26 na 27 października legioniści chcąc uniknąć oskrzydlenia wycofują się ze wsi Laski.

Realistyczny obraz śmierci i grozy tamtego czasu przedstawiają fragmenty niepublikowanego „Pamiętnika legionistki" Ludmiły Modzelewskiej ur. w Krakowie, która wstąpiła w sierpniu 1914 r. do Legionów.

„Podczas oświetlenia pola przez reflektor rosyjski zobaczyłam dużą płaszczyznę pola i biegnące po niej cienie żołnierzy, ale to tylko przez ułamek sekundy, bo otoczyła mnie ciemność. (...) Głuchy jęk rannych płynie poprzez huki pocisków armatnich i szrapneli. Przytłumiony jęk, jakby płacz ludzki płynie wokół mojej głowy. Dziwna woń krwi ludzkiej wionęła w moją twarz. (...) Reflektor (...) Co za widok - leżą ciała świeżo poległych i ciężko rannych tuż u moich stóp. Nie rozróżniam, czy to żołnierze austriaccy, pruscy, czy nasi strzelcy. Nie słyszę ich głosu, choć przez sekundę widzę usta otwierające się jakby do krzyku. Widzę czołgające się ciała, a nie widzę naszych żołnierzy przebiegających to pole. Reflektor niknie. Ciemność. (...)"

W rocznicę bitwy, w dniu 10 października 2014 r. na cmentarzu wojennym w Brzustowie poświęcono odnowiony Krzyż Legionistów. W uroczystości wzięli udział pracownicy Nadleśnictwa Zwoleń, przedstawiciele Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu wraz z Dyrektorem Tomaszem Sotem, delegacje z Urzędów Gmin - Garbatka i Pionki, mieszkańcy Anielina, Bogucina, Brzustowa i Lasek. Obecni byli również uczniowie Szkoły Podstawowej w Bogucinie. Poświęcenia dokonał ks. kanonik Bogdan Piwko proboszcz parafii pw. Św. Maksymiliana Kolbe w Bogucinie.

Cmentarz znajdujący się na gruntach Lasów Państwowych Nadleśnictwa Zwoleń jest miejscem pamięci poległych w walkach pod Laskami i Anielinem w dniach 22-26 października 1914 r. Pochowani zostali tutaj legioniści I Brygady Legionów Polskich, żołnierze armii rosyjskiej oraz innych oddziałów austro-węgierskich. W 1933 r. ekshumowano szczątki legionistów i przeniesiono do Mauzoleum w Żytkowicach.

Leśnicy z Nadleśnictwa Zwoleń w dniu 12 października 2014 r. uczestniczyli we Mszy Świętej oraz Apelu Poległych w Mauzoleum w Żytkowicach. Nadleśniczy Zbigniew Jamróz wraz z delegacją złożył kwiaty pod pomnikiem poległych legionistów. Uroczystości zakończyły się zorganizowaną na polach miejscowości Brzustów rekonstrukcją przebiegu bitwy z 1914 r.